پیگمنت اکسید آهن زرد HYROX 850T: راهنمای جامع فنی و بازار

پیگمنت HYROX 850T یکی از گریدهای برجسته خانواده اکسید آهن زرد (Pigment Yellow 42, CI 77492) است. این ماده بر پایه آلفا-فرو‌اکسی‌هیدروکسید (α-FeOOH) تولید می‌شود و به دلیل خواص فنی و اقتصادی مناسب، در صنایع مختلف پوششی، ساختمانی و پلیمر جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. HYROX 850T به‌عنوان یک پیگمنت زرد سنتتیک با پوشش‌دهی قوی، مقاومت نوری بالا و ثبات جوی مطلوب شناخته می‌شود.

نام‌های دیگر در بازار

پیگمنت اکسید آهن زرد در بازار با اسامی مختلفی شناخته می‌شود:

• Yellow Iron Oxide (نام عمومی در انگلیسی)
• PY42 (Pigment Yellow 42 بر اساس شاخص رنگ بین‌المللی)
• Mars Yellow (نام تجاری تاریخی در منابع خارجی)
• اکسید آهن زرد (نام متداول در بازار ایران)
• گل ماش (اصطلاح رایج در بازار داخلی ایران برای اشاره به همین نوع پیگمنت)

ریشه نام «گل ماش» در بازار ایران

در بازار ایران، اصطلاح «گل ماش» به دلیل شباهت رنگ این پیگمنت به دانه‌های حبوبات «ماش» رواج یافته است. رنگ زرد متمایل به خاکی و مات این پیگمنت شباهت زیادی به گل‌ماشی دارد که در زبان محلی برای اشاره به طیف زرد-خاکی استفاده می‌شود. به همین دلیل، تاجران و فعالان صنعت رنگ و ساختمان از گذشته تا امروز این نام را برای اکسید آهن زرد به‌کار برده‌اند. به مرور زمان، «گل ماش» تبدیل به یک اصطلاح شناخته‌شده و پرکاربرد در بازار رنگ، بتن و صنایع ساختمانی ایران شده است.

شرکت سازنده

تولیدکننده این محصول، شرکت Zhejiang Huayuan New Material Co., Ltd. با برند تجاری HYROX است. این شرکت در استان ژجیانگ چین مستقر بوده و از تولیدکنندگان پیشرو اکسید آهن در جهان به شمار می‌آید. ظرفیت تولید سالانه HYROX در حدود ۲۴۰ هزار تن انواع پیگمنت‌های اکسید آهن است. این برند به بیش از ۸۰ کشور صادر می‌شود و به‌واسطه‌ی کیفیت بالا و پشتیبانی فنی گسترده، به‌عنوان یکی از منابع معتبر جهانی در حوزه پیگمنت‌های معدنی شناخته می‌شود.

ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی

• رنگ شیمیایی: Pigment Yellow 42 (CI 77492)
• ترکیب شیمیایی: α-FeOOH (Iron hydroxide oxide)
• CAS: 20344-49-4
• شکل ذره: سوزنی-آگلومره شده با سطح ویژه مناسب برای پراکندگی
• پایداری نوری: عالی در شرایط بیرونی
• پایداری جوی: مقاوم در برابر شرایط اسیدی و قلیایی

نکته حرارتی

اکسید آهن زرد در دمای بالاتر از ≈۱۸۰°C دچار تغییر ساختار شده و به اکسید آهن قرمز (Fe₂O₃) تبدیل می‌شود. بنابراین استفاده از HYROX 850T در فرایندهای با دمای بالا (مانند اکستروژن پلاستیک یا پخت پودرکوتینگ در دماهای بیش از ۲۰۰°C) نیازمند بررسی دقیق است.

کاربردهای صنعتی

1. صنایع رنگ و پوشش:
   • رنگ‌های امولسیونی پایه آب
   • رنگ‌های آلکیدی و اپوکسی
   • پوشش‌های صنعتی و تزئینی داخلی و خارجی
2. صنایع ساختمانی:
   • بتن رنگی
   • قطعات پیش‌ساخته
   • سنگفرش، آجر نما و بام‌تیل
   • ملات‌های تزئینی
3. صنایع پلاستیک و لاستیک:
   • کاربرد در رزین‌ها و پلیمرهایی که دمای فرآیند آنها کمتر از ۱۸۰°C است
   • تولید قطعات تزئینی و لوازم مصرفی
4. کاغذ، چرم و منسوجات:
   • به‌عنوان رنگ‌دهنده پایدار و ایمن برای محصولات سلولزی و چرمی

محصولات تولیدی رایج با اکسید آهن زرد

پیگمنت اکسید آهن زرد در صنایع مختلف به ساخت و تولید محصولات گوناگونی منجر می‌شود که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• رنگ‌های ساختمانی: انواع رنگ‌های اکریلیک، پلاستیک و روغنی که برای دیوارهای داخلی و خارجی به کار می‌روند.
• کفپوش‌های صنعتی و اپوکسی: استفاده در فرمولاسیون پوشش‌های مقاوم به سایش و مواد شیمیایی.
• بتن و سیمان رنگی: بلوک‌های سیمانی، سنگفرش‌ها، موزاییک‌ها و بتن‌های تزئینی که برای محوطه‌سازی و معماری شهری کاربرد دارند.
• کاشی و سرامیک: برای تولید لعاب‌ها و کاشی‌های رنگی با دوام بالا.
• پودرکوتینگ‌ها: در پوشش‌های پودری کم‌حرارت یا با فرمولاسیون مقاوم به دما.
• لاستیک و پلاستیک: در تولید قطعات تزئینی و محصولات پلاستیکی با رنگ ثابت و یکنواخت.
• جوهر چاپ و کاغذ: به عنوان رنگ‌دهنده ایمن برای محصولات سلولزی و چاپی.
• چرم مصنوعی و طبیعی: جهت ایجاد طیف زرد-خاکی پایدار در محصولات چرمی.

استفاده از HYROX 850T در تولید مستربچ رنگی

در مستربچ‌های رنگی، پیگمنت در یک حامل پلیمری متمرکز می‌شود تا در فرایندهای بعدی با نسبت‌های کم (Let-Down) به پلیمر نهایی افزوده شده و به رنگ هدف برسیم. HYROX 850T به‌دلیل پایداری نوری عالی، قدرت پوشش مناسب و ایمنی بالا، انتخابی رایج برای ساخت مستربچ‌های زرد-خاکی و اُخرایی است.

چرا 850T برای مستربچ مناسب است؟

• پخش‌پذیری خوب در سامانه‌های پایه PE/PP/PVC/EVA با کمک دیسپرسانت‌های مناسب.
• ثبات نوری و جوی عالی برای کاربردهای فضای باز (Outdoor).
• ایمنی و غیرسمی بودن برای بسیاری از کاربردها؛ (تأییدات خاص غذایی/تماس مستقیم با خوراک باید جداگانه استعلام شود).
• صرفه اقتصادی نسبت به پیگمنت‌های آلی زرد با ایجاد تونالیته‌های طبیعی و پوشش بالا.

انتخاب حامل (Carrier) و سازگاری

• بهترین رویکرد: انتخاب حامل هم‌جنس با پلیمر مقصد (مثلاً PE برای فیلم‌های پلی‌اتیلنی، PP برای الیاف/پروفیل PP).
• حامل‌های عمومی (Universal): برای چند پلیمر مختلف قابل استفاده‌اند، اما ممکن است بر خواص مکانیکی/چسبندگی اثر بگذارند.
• شاخص جریان مذاب (MFI): حامل با MFI نزدیک به پلیمر نهایی، به یکنواختی رنگ و فرآیندپذیری کمک می‌کند.

درصد پیگمنت در مستربچ و نسبت رقیق‌سازی (LDR)

• درصد پیگمنت در مستربچ: معمولاً ۲۰–۴۰٪ وزنی برای اکسیدهای آهن (به‌علت دانسیته و سختی ذره).
• فرمول ساده LDR:
  اگر غلظت هدف پیگمنت در محصول نهایی را «C_f» و درصد پیگمنت در مستربچ را «C_MB» بگیریم، آنگاه:
  LDR ≈ C_f / C_MB
  مثال: برای رسیدن به ۱٪ پیگمنت در محصول نهایی با مستربچ ۳۰٪، حدود ۳٫۳٪ وزنی مستربچ به فرمول اضافه می‌شود.

محدودیت دمایی و انتخاب گرید

• 850T تا حوالی ۱۸۰°C پایدار است؛ در دماهای بالاتر ریسک شیفت به قرمز وجود دارد.
• برای پلیمرهای با دمای فرآیند بالا (ABS، PET، PA، PC و…)، یا خطوط PP/PS با پروفایل حرارتی بالاتر، از زرد کلسیند/گرید مقاوم‌به‌حرارت (مانند 950T) استفاده کنید.

راهنمای فرآیند اکستروژن مستربچ

• اکسترودر: دو‌پیچه همسو/ناهمسو با L/D مناسب، مجهز به مناطق اختلاط (kneading).
• تغذیه: ترکیب پودر پیگمنت با حامل، همراه با روان‌سازهای جامد/موم پلی‌اتیلن برای بهبود جریان.
• پروفایل دما (نمونه برای PE/PP): منطقه خوراک ۱۴۰–۱۵۰°C، نواحی میانی ۱۵۰–۱۷۰°C، نازل ۱۵۰–۱۶۵°C (تا حد امکان زیر ۱۸۰°C نگه داشته شود).
• تهویه/وکیوم: برای خروج رطوبت/هوای محبوس و بهبود یکنواختی.
• فیلتراسیون مذاب: توری 40–80 مش برای حذف ذرات درشت/آگلومره‌ها؛ توجه شود که اکسید آهن سخت و ساینده است، بنابراین از فولادهای مقاوم به سایش و برنامه نگهداری مناسب استفاده کنید.
• پلت‌کاتینگ: رشته‌ای (strand) یا برشی (die-face) بر اساس نیاز.

آزمون‌های کنترل کیفیت مستربچ

• قدرت رنگی و ΔE نسبت به استاندارد.
• FPV (Filter Pressure Value): سنجش تمایل به گرفتگی فیلتر.
• MFI مستربچ و اثر آن بر MFI ترکیب نهایی.
• پایداری نوری/حرارتی (شتاب‌یافته)، رطوبت، دانسیته، خاکستر و بررسی فلزات سنگین بر حسب مقررات کاربردی.

نکات فرمولاسیونی تکمیلی

• استفاده از دیسپرسانت‌های پلی‌کربوکسیلات/کوپلیمرها به کاهش ویسکوزیته و افزایش قدرت رنگی کمک می‌کند.
• برای تونالیته‌های خاص، بلِند با اکسید آهن قرمز/سیاه یا ترکیب با زردهای آلی می‌تواند گستره رنگی را از گل‌ماشی روشن تا اُخرایی و خردلی توسعه دهد.
• در فیلم‌های نازک، توجه به چگالی بالای پیگمنت و اثر بر خواص مکانیکی/دوخت ضروری است.

کاربردهای مستربچ تولیدشده

• فیلم و لفاف: کیسه‌های ساختمانی/صنعتی با رنگ پایدار بیرونی.
• پروفیل و لوله: قطعات با تُن زرد-خاکی مقاوم به UV (همراه با پایدارکننده‌های نوری).
• قطعات تزریقی: لوازم ساختمانی، باغبانی، مبلمان شهری، اجزای خودرو در محیط‌های غیر دمای-بالا.
• کابل/سیم با روکش PE/PVC: نشانه‌گذاری رنگی پایدار.

جمع‌بندی مستربچ: برای پلیمرهایی که در زیر ۱۸۰°C فرآوری می‌شوند (PE، EVA، برخی گریدهای PVC و PP با پروفایل دمایی پایین)، HYROX 850T انتخابی اقتصادی و پایدار است. برای فرایندهای دمای بالاتر، گریدهای مقاوم‌به‌حرارت (مانند 950T) توصیه می‌شوند.

دوزینگ پیشنهادی

• بتن و ملات رنگی: دوز مرسوم بین ۲ تا ۵٪ وزن سیمان است. نقطه اشباع رنگ حدود ۵–۶٪ و سقف استاندارد ASTM C979 برابر ۱۰٪ است.
• رنگ‌های دکوراتیو: دوز به نوع فرمولاسیون بستگی دارد؛ اما معمولاً کمتر از ۱۰٪ وزنی پیگمنت در فرمول استفاده می‌شود.

مقایسه HYROX 850T و HYROX 950T

مزایا و نقاط قوت

• رنگ زرد شفاف با پوشش‌دهی بالا
• مقاومت عالی در برابر نور و شرایط جوی
• سازگاری شیمیایی با محیط‌های اسیدی و قلیایی
• قابلیت پراکندگی مناسب در فرمولاسیون‌های مختلف
• منبع تأمین مطمئن و پایدار در مقیاس جهانی

 رقبای اکسید آهن زرد از برندهای دیگر

• LANXESS (Bayferrox Yellow 920، 960 و …) → آلمانی، کیفیت بالا، مقاومت نوری عالی، قیمت بالاتر.

• Cathay Industries (Cathay Yellow 313، 810 و …) → تولیدکننده بزرگ آسیایی-بین‌المللی، تنوع بالا، کیفیت نزدیک به LANXESS.

• Venator / Huntsman → تولیدکننده قدیمی در اروپا و آمریکا، سبد کامل اکسید آهن‌ها.

• برندهای چینی دیگر → مثل Deqing، Jinhe، Yuxing و … که رقابت قیمتی سنگینی با HYROX دارند.

رقبای غیر اکسید آهن (مواد جایگزین)

• پیگمنت‌های آلی زرد (Hansa Yellow, Diarylide Yellow, Benzimidazolone Yellow)
   مزایا: شدت رنگ بالاتر، شفافیت بیشتر.
   معایب: مقاومت نوری/جوی کمتر، پایداری حرارتی محدود، قیمت بالاتر.

• پیگمنت‌های معدنی جایگزین (Chromate, Lead Chromate)
   مزایا: در گذشته رنگ قوی و ارزان داشتند.
   معایب: سمی و ممنوع در بیشتر کشورها به دلیل مخاطرات زیست‌محیطی و بهداشتی.

• پیگمنت‌های فریت یا کلسیند زرد (Zinc Ferrite, Calcined Yellow)
   مزایا: مقاومت حرارتی بالاتر (بیش از ۳۰۰°C).
   معایب: تونالیته زرد کمی تیره‌تر، هزینه تولید بالاتر.

• اگر ملاک، قیمت و پایداری جوی باشد → اکسید آهن زرد (HYROX, Cathay, LANXESS) بهترین انتخاب است.

• اگر ملاک، شدت رنگ و شفافیت باشد → پیگمنت‌های آلی زرد رقیب اصلی‌اند.

• اگر ملاک، دمای فرآیند بالا باشد → زردهای کلسیند و فریت جایگزین می‌شوند.

جدول مقایسه رقبای پیگمنت اکسید آهن زرد

ملاحظات ایمنی و بسته‌بندی

• ایمنی: غیرقابل‌اشتعال و غیرسمی؛ با این حال باید از گردوغبارزایی آن جلوگیری کرد.
• بسته‌بندی: معمولاً در کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی چندلایه عرضه می‌شود.
• انبارش: در محیط خشک و دور از رطوبت نگهداری شود؛ پس از مصرف بسته‌ها محکم بسته شوند.

تأمین در ایران

در بازار ایران، تأمین و خدمات پس از فروش این محصول توسط شرکت آرکا تجارت هونام به‌عنوان نماینده رسمی HYROX انجام می‌شود. این شرکت امکان عرضه مستقیم، ارائه مشاوره فنی و تأمین پیوسته محصول را برای مشتریان فراهم می‌کند.

HYROX 850T یک پیگمنت زرد معدنی با کیفیت جهانی است که به دلیل ثبات نوری و جوی عالی، در صنایع رنگ، پوشش، بتن و سایر زمینه‌ها کاربرد گسترده دارد. انتخاب این محصول نه‌تنها تضمین کیفیت و دوام بالای رنگ را به همراه دارد، بلکه با پشتوانه نمایندگی رسمی در ایران، مسیر تأمین پایدار و خدمات فنی نیز برای مصرف‌کنندگان فراهم است. همچنین در کاربردهایی با دمای بالاتر از 200°C، گرید HYROX 950T انتخابی مطمئن‌تر خواهد بود.

صفحه محصول پیگمنت Iron Oxide Yellow 850Tدر محصولات آرکا تجارت هونام